Theodore Grammatas

Ο μύθος, αποτελώντας ένα πολυσημικό σύστημα ση­μασίας διαδοχικά μετασχηματιζόμενο, ερμηνεύεται και νοηματοδοτείται όχι τόσο ούτε μόνο από το περιεχόμενο του καθαυτό, όσο από το γενικότερο πλαίσιο αναφοράς του, κάθε φορά (Roudhard, 1977).

Στα ολοκληρωμένα έργα τέχνης, υποστηρίζει ο Αριστοτέλης (Ηθ. Ν. Β6), δεν είναι δυνατόν ούτε να αφαιρέσουμε ούτε να προσθέσουμε τίποτα, γιατί η υπερβολή και η έλλειψη φθείρουν την τελειότητα. Με αυτόν τον ορισμό επισφραγίζεται η κατάταξη της «Ορέστειας» του Αισχύλου, που σκηνοθέτησε ο Θεόδωρος Τερζόπουλος, στα τέλεια έργα τέχνης. Από αυτή την «Ορέστεια», παραγωγής του Εθνικού Θεάτρου, ούτε έλειπε ούτε περίσσευε κάτι. Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος, έπειτα από πολύχρονη και ενδελεχή έρευνα στο αρχαίο δράμα, δημιούργησε μία παράσταση σταθμό και υπόδειγμα.

Η «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη διδάχτηκε το 405 π.Χ. ένα χρόνο μετά το θάνατο του ποιητή. Από το περιεχόμενο της τραγωδίας εκπηγάζουν ερωτήματα που σχετίζονται τόσο με τη ροή των γεγονότων, όσο και με την αντιφατικότητα των χαρακτήρων. Ο ίδιος ο Αριστοτέλης στην «Ποιητική» επισημαίνει την αινιγματική μεταβολή στη στάση και την ασυνέπεια στο ήθος της Ιφιγένειας. Αλλά και οι ήρωες του έπους, οι Ατρείδες και ο Πηλείδης, διαγράφονται από τον Ευριπίδη σε όλο το μέγεθος της μικρότητάς τους. Ο αρχικά αναποφάσιστος Αγαμέμνων, που  υποκύπτει στο περιβάλλον σύστημα και στην προσωπική του φιλοδοξία, ο μικρόψυχος Μενέλαος, ο αναποτελεσματικός, κομπορρήμων Αχιλλέας, καθώς και ο στρατός των Αχαιών σε έξαψη από την προσδοκία της υπερπόντιας λείας – αναφορά ίσως του ποιητή στην επεκτατική πολιτική της Αθήνας. Εξυφαίνονται, ακόμη, προβληματισμοί σχετικά με το αληθές και το αναληθές, τα πραγματικά γεγονότα και τα χαλκευμένα, την αυτοθυσία και τον εξαναγκασμό, την αγάπη για την πατρίδα και την πατριδοκαπηλία.

Κατ’ αρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω εκ βαθέων τον κ. Γραμματά και τις εκδόσεις Παπαζήση για την τιμητική πρόσκληση να συμμετάσχω στην παρουσίαση του καινούργιου βιβλίου του «Ο Περσέας και η Ιδάλια στο θέατρο», που είναι ένα από τα πιο όμορφα βιβλία που διάβασα πρόσφατα και μία από τις πιο καλαίσθητες εκδόσεις που είδα. Ο κ. Θόδωρος Γραμματάς παραμένει πάντοτε για μένα ένα είδος μέντορα και του οφείλω τη μύηση στη συστηματική επιστημονική και ακαδημαϊκή ενασχόληση με το γνωστικό πεδίο του Θεάτρου στην Εκπαίδευση και του Θεάτρου για ανήλικους θεατές. Είναι, άλλωστε, ο πρώτος που ουσιαστικά μελέτησε με επιστημονική μέθοδο, συνέπεια και εμβρίθεια αυτούς τους γνωστικούς χώρους στην Ελλάδα και διάνοιξε απλόχερα τις προοπτικές για μελέτη και έρευνα σε νεότερες και νεότερους μελετητές.