Σε εποχές που αμφισβητείται όσο ποτέ η παραδοσιακή μορφή του θεάτρου και προωθείται η αναδιαμόρφωση και ο επαναπροσδιορισμός του με ποικίλους τρόπους, αναμενόμενο είναι να ευδοκιμεί και η τάση μετατροπής του σε ένα ανοιχτό χώρο συνδιαλλαγής και διάδρασης. Η «έκρηξη» των τρόπων και των τόπων συνάντησης όλων των συστατικών του, καθώς και η τάση διάσπασης και αυτονόμησής τους δεν αφήνει ανεπηρέαστο κανένα από τα σύνθετα πεδία συνάντησης θεατή – παράστασης. Η αμφίδρομη σχέση σκηνής πλατείας που αποτελούσε πάντοτε ένα a priori γνώρισμα του θεάτρου με καθοριστική σημασία για τη φυσιογνωμία του, στα πλαίσια μετάβασης της σύγχρονης θεατρικής πράξης από το έργο στη διαδικασία και από την αναπαράσταση στην εμπειρία, έχει λάβει πολλές διαστάσεις άλλοτε προκαλώντας και άλλοτε υπερβαίνοντας τα συμβατικά της όρια.Το φαινόμενο «διάδραση» γίνεται συχνά «μόδα» σε τέτοιο βαθμό ώστε η λέξη interactive να θεωρείται απαραίτητο «αξεσουάρ» για θεάματα που διεκδικούν εμπορική αξία, εκφυλίζοντας συχνά την αξία του πειράματος και την αυθεντικότητα των προθέσεων των δημιουργών. Η συμμετοχή του θεατή δυστυχώς κάποιες φορές αντιμετωπίζεται ως ένα επιβεβλημένο έθιμο που πρέπει να πραγματοποιηθεί για λόγους μοντερνισμού και εκσυγχρονισμού ή καλοπιάσματος του θεατή. Κάποιες άλλες φορές απλώς ανταποκρίνεται στην ανάγκη εύρεσης νέων, θελκτικών και πρωτότυπων προϊόντων που επιβάλλει το εμπόριο της ψυχαγωγίας. Η έρευνα όμως γύρω από τις δυνατότητες της συμμετοχής του θεατή και η πολυπλοκότητα των σχέσεων που μπορούν να αναπτυχθούν ανάμεσα στο θεατή και το παραγόμενο θέαμα είναι τόσο πολυσήμαντη, ανεξάντλητη και επίκαιρη που δεν κινδυνεύει σε καμιά περίπτωση από τον κορεσμό. Δεν είναι τυχαίος άλλωστε ο αριθμός των θεωρητικών και των μεγάλων δημιουργών του παγκόσμιου θεάτρου οι οποίοι από δεκαετίες πριν μέχρι σήμερα ασχολήθηκαν, αναθεώρησαν και ανέτρεψαν τη σχέση του θεατή με το θέαμα προτείνοντας «εναλλακτικούς» και καινοτόμους τρόπους συμμετοχής του.
Θεωρία Θεάτρου
Category
-
Το Θέατρο των Καταπιεσμένων του Augusto Boal: τόπος αλλαγών κι ανταλλαγών στη ζωή και στην τέχνη
-
Το σώμα του λόγου – Ο λόγος του σώματος στο σύγχρονο θέατρο
Το Θέατρο αξιώνεται στη συνείδησή μας, όταν μας καλεί να γίνουμε μάρτυρες της ανακάλυψης στιγμών καθαρής ανθρωπιάς, μέσα από ένα ζωντανό γεγονός που συμβαίνει εδώ και τώρα.
Continue Reading -
Δυναμική της ομάδας: Οι θεατές ως ομάδα-Η έννοια της επικοινωνίας
Όταν μερικοί άνθρωποι βρεθούν μαζί κάποιο διάστημα για οποιοδήποτε λόγο, για να διασκεδάσουν, να εργαστούν, να πολεμήσουν, να αλλάξουν τον κόσμο ή να διαπράξουν εγκληματικές πράξεις, ως θεραπευόμενοι, ως εκδρομείς, ως μέλη μιας οικογένειας, ως φυλακισμένοι, ως πιστοί ή ως εκπαιδευόμενοι, δημιουργούνται συναισθήματα που τους διαπερνούν και τους δονούν, επιθυμίες και φόβοι, σενάρια και φαντασιώσεις, άγχη που τους κινητοποιούν ή τους ακινητοποιούν και, βέβαια, μια ιδιαίτερη αίσθηση, που τη μοιράζονται όλοι, ότι αποτελούν μαζί μια ενότητα. Continue Reading
-
«Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση» Διαδικασία μεταγγραφής του θεατρικού λόγου
Η επιλογή του τίτλου της μελέτης μας από το ομώνυμο έργο του Σοπεγχάουερ στην πρώτη έκδοση του 1819 ή την τρίτη του 1851 δεν είναι συμπτωματική. Ξεκινώντας από φιλοσοφικές επισημάνσεις του τύπου νόηση του κόσμου από τη συνείδηση, μορφές εποπτείας (χώρος/χρόνος) κατά την καντιανή έννοια και τα γενικότερα γνωσιοθεωρητικά και γνωσιολογικά προβλήματα που απασχολούν τους ειδικούς του κλάδου, ερχόμαστε να εντοπίσουμε τις βασικές επισημάνσεις του γερμανού φιλοσόφου στο νεοδημιουργημένο επιστημονικό κλάδο της θεωρίας του θεάτρου, δηλ. τη θεατρολογία. Κατά τον Σοπεγχάουερ λοιπόν ο κόσμος που αντιλαμβανόμαστε, συμπεριλαμβανομένου και του σώματός μας, δεν είναι παρά μια δική μας αναπαράσταση και, μ’ αυτή τη σημασία, υπόκειται στις μορφές του χώρου, του χρόνου και της αιτιότητας, που δεν υφίστανται παρά μέσα στο πνεύμα μας. Αλλά καθ’ εαυτόν, ο κόσμος είναι θέληση, όπως μας το αποκαλύπτει η άμεση εμπειρία του σώματος μας, ενώ η αντικειμενικοποίηση αυτής της θέλησης μέσα στον κόσμο της αναπαράστασης, δεν δημιουργεί παρά τον πόνο (Schopenhauer: 1984, IX).
-
Ο ρόλος των μορφών θεατρικής έκφρασης στη συλλογική δράση και ανάπτυξη των οργανισμών
Εισαγωγή
Ο Ξενοφών[1] από το 350 π.Χ. στα έργα του αναφέρεται στον καλό γεωργό που, για να κάνει τους εργάτες του πρόθυμους και υπάκουους, πρέπει να υποδυθεί ρόλο του καλού στρατηγού και να ακολουθήσει το παράδειγμά του (Κονταράτος, 1996). Ο Taylor[2] στις αρχές του 20ου αιώνα κάνει αναφορές στρατηγικού, επιθετικού – αμυντικού και επικοινωνιακού χαρακτήρα από τα στελέχη των οργανισμών. Ο PeterDrucker, στα μέσα της δεκαετίας του ’50, στο έργο του «Πρακτική της διαχείρισης» περιγράφει το ρόλο του Διευθυντή του ανθρώπινου δυναμικού ως «εν μέρει εργασία ενός υπαλλήλου, εν μέρει εργασία οικοκυράς και εν γένει εργασία κοινωνικού λειτουργού». Υποστηρίζει, δηλαδή, ότι στις οργανώσεις οι πολιτικές διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού έχουν σχέση με τα προβλήματα και τους πονοκεφάλους που απειλούν τη λειτουργία μιας οργάνωσης και ο Διευθυντής προσωπικού, για να είναι αποτελεσματικός πρέπει να υποδυθεί ρόλους συχνά συγκρουόμενους, αλλά αναγκαίους. Επίσης, ο ίδιος μεταφορικά περιγράφει το διοικητή προσωπικού και σε ρόλο «πυροσβέστη», εξαιτίας της θέσης που κατέχει στην οργανωσιακή ζωή και της υποχρέωσής του να χειριστεί τις συνδικαλιστικές ομάδες και να διεξάγει τις καθημερινές και χρονικά προσδιορισμένες διαπραγματεύσεις. Αναδεικνύει, δηλαδή, την ανάγκη απόκτησης πρόσθετων δεξιοτήτων και την υπόδυση ενός συνδυαστικού ρόλου διαπραγματευτή με δυναμικές και εποικοδομητικές παρά αμυντικές – παθητικές ικανότητες (Drucker, 1955).
-
Οι σκηνικές οδηγίες του δραματικού κειμένου και η ανάπτυξη του μουσικού σημείου
Για τη διασάφηση του όρου σκηνικές οδηγίες πρέπει να εντάξουμε στη συλλογιστική μας τον όρο «διδασκαλίες» που στην ουσία, ως υποδείξεις του συγγραφέα του δραματικού κειμένου, αφορούν έμμεσες οδηγίες που αποτυπώνονται στο κυρίως κείμενο (main text) ή άμεσες στο δευτερεύον κείμενο (side text) του θεατρικού έργου το οποίο δύναται να παρασταθεί. Continue Reading
